Wat moeten leerlingen kennen en kunnen na het doorlopen van het curriculum moderne vreemde talen (mvt) in het voortgezet onderwijs?
KANSEN VOOR SPAANS
De vakvernieuwingscommissie mvt is met die vraag aan de slag gegaan voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs om zo de examenprogramma’s mvt in vmbo, havo en vwo te actualiseren. In de commissie wordt het schoolvak Spaans vertegenwoordigd door het kernteam Spaans, bestaande uit Mayte Ibáñez (docent bij O.R.S. Lek en Linge in Culemborg), Yolande Doensen (docent bij het Sint Janslyceum in Den Bosch) en Carolina de Groot, (vakdidacticus bij de lerarenopleiding Spaans van de Universiteit van Amsterdam en docent op het Amadeus Lyceum in Vleuten). In de commissie werken afgevaardigden van alle schooltalen nauw samen. Hierdoor kunnen de examenprogramma’s goed op elkaar worden afgestemd. De verschillen die er per taal zijn, worden dit najaar uitgewerkt.
Wat betekent de vernieuwing?
In de commissie is eerst kritisch gekeken naar het huidige examenprogramma, waarin leesvaardigheid het meest bepalend is. Er is enige aandacht voor literatuur, maar vakinhouden als cultuur- en taalbewustzijn ontbreken nu volledig. Ook is het ERK niet formeel gekoppeld aan het curriculum. Verder is er te veel verschil in aanpak van het talenonderwijs in de klas per school. Veel mvt-docenten onderwijzen vanuit grammatica en vocabulaire en er wordt niet communicatief getoetst. Docenten maken vaak weinig gebruik van mogelijkheden die er nu al zijn om het talenonderwijs te diversifiëren.
De vakvernieuwingscommissie mvt pleit voor samenwerking van de gehele vreemdetalenafdeling op scholen. Daarnaast wil het kernteam Spaans, net als het bestuur van Levende Talen Spaans, zich hardmaken voor een eenduidige, landelijke benadering bij Spaans-elementair en het eindexamenvak Spaans. Het is onduidelijk wat de precieze definitie is van Spaans-elementair en er is geen eenduidigheid over de te behalen ERK-eindniveaus. Bovendien moeten eindtermen nog worden ontwikkeld, en daarvoor is informatie nodig vanuit de onderwijspraktijk. Voor wat alle talen betreft in de vakvernieuwingscommissie is er een indeling gemaakt in drie domeinen: taalvaardigheid, taalbewustzijn (nieuw) en cultuurbewustzijn (nieuw), met in het laatste domein plaats voor literatuur en de verscheidenheid aan wat cultuur omvat. Het kernteam Spaans ziet veel kansen om de rijkdom van de Spaanstalige wereld een meer prominente plek te geven in de nieuwe voorstellen. Denk bij taalbewustzijn bijvoorbeeld aan het herkennen van taalverschillen in Spanje en LatijnsAmerika, het ontstaan en het gebruik van ‘Spanglish’ in de VS, de meertalige realiteit in veel Spaanssprekende landen en de status van sprekers van andere talen dan het Spaans in deze landen. Bij het subdomein taal in de maatschappij kunnen factoren als taal en politiek en taal en macht aan bod komen, zoals bijvoorbeeld: hoe komt het dat men in Catalonië Catalaans spreekt en niet Spaans? Door het domein cultuurbewustzijn zal meer recht gedaan kunnen worden aan de culturele diversiteit in de Spaanstalige wereld, iets wat nu vaak nauwelijks aan bod komt. De docenten staan er straks niet alleen voor. Als bovenstaande vernieuwingen in het examenprogramma wettelijk vastgelegd worden, dan moeten uitgeverijen op de vernieuwingsvoorstellen inspelen. Ook in de lerarenopleidingen is aandacht voor de komende vernieuwingen, zowel voor studenten als voor de benodigde nascholing. Persoonlijk scholingsbudget zou in de toekomst beschikbaar moeten zijn voor bijscholing van docenten.
Fases
Het werk van de vakvernieuwingscommissie mvt loopt tot en met juni 2024. Tot die tijd worden de doelen ontwikkeld en een verdeling bepaald tussen schoolexamens en eindexamen. Er zullen in deze periode nog twee adviesrondes plaatsvinden, waarbij docenten, experts, CvTE, Cito en de uitgevers feedback kunnen geven (fase 1). Vervolgens zullen de examenprogramma’s worden beproefd (fase 2). In fase 3 worden handreikingen ontwikkeld en in fase 4 de voorschrijvende syllabi voor het centraal examen. (Zie ook de website www.actualisatiemvt.nl/proces).
WIE WIL MEEDENKEN?
Ook op een aantal vmbo-scholen wordt het eindexamenvak Spaans aangeboden. Helaas zit er geen vertegenwoordiger van het vmbo in het kernteam Spaans van de vakvernieuwingscommissie. Daarom gaat het kernteam graag in gesprek met vmbo-docenten in Nederland die willen meedenken over de invulling van het vak binnen het vmbo. Bovendien is input gewenst van docenten Spaans in het havo- en vwo-onderwijs over Spaans-elementair. Belangstellenden kunnen een e-mail sturen naar: mibanez@lekenlinge.nl
Dit artikel verscheen eerst in het magazine van Levende Talen.